Prinsenstad

167. Leeuwarden (City Walk) at EveryTrail


Als belangrijkste stad van Friesland heeft Leeuwarden een enorme historie. Toen de eerste kapel op de oldenhovense terp werd gebouwd zat dat er nog niet in. Zoals gebruikelijk in die tijd moest eerst het machtsevenwicht worden ingesteld. Dit gebeurde onder aanvoering van twee ordes: De Grijzen (Schieringers van Citercienzers) en de Vetkopers (Norbertijnen). Oldenhoven en Hoek lagen aan de zogenaamde Middenzee en vormden met Dokkum de eerste nederzettingen. Enfin na veel bloedvergieten tussen de partijen wonnen de vetkopers en kon Leeuwarden aan zijn opbouw beginnen.
Van oudsher werd Friesland (en Groningen) bestuurd door stadhouders van de  Nassau familie. Ze werden zelfs troonpretendenten toen de familie op het punt van uitsterven stond. Johan Willem Friso (uit Friesland dus) verdronk bij Moerdijk terwijl zijn vrouw (Marijke Meu zwanger was). Als regentes voerde ze het gezag in het noorden. Ze was zeer populair en toen in Holland het gebrek aan oranjes opnieuw nijpend werd, mocht haar zoon (Willem IV)  in Den Haag komen regeren. Let wel, Nederland kenden geen koningen maar adellijke stadhouders in die tijd. Toen Willem IV ook te vroeg het leven liet, moest ze opnieuw in de benen als regentes om haar kleinzoon Willem V op het stadhouderschap voor te bereiden. Marijke stierf moe toen ze 77 jaar oud was.
Als je door al die straatje van de oude stad loopt, proef je hier en daar nog van die oude sfeer. De scheve Oldenhovense toren is het symbool van Friese hoogmoed. De Friezen wilden ook zo'n mooie toren als de Groningers die de Martinitoren hadden. Bouwmeester Van Aaken had echter geen ervaring met kleigronden. Hij voorzag wel problemen, dus hij maakte de onderkant breed. Toen de toren 10meter hoog was begon het gevaarte al te verzakken. Van Aaken stierf en de nieuwe architect Cornelis Frediriks deed nog wat correcties, waardoor de toren ook nog krom werd. Het heeft nooit wat mogen worden. Gelukkig kent Leeuwarden wel de Grote Kerk en de Kuiperiaanse Bonifatiuskerk.
Dat was me overigens wat toen de loden kisten van de stadhouders werden geplunderd door de patriottische Friezen (in 1795) en de adellijke lijken onteerd. Pas in 1842 werd de boel weer in grote kisten gemikt en kregen de restjes weer een rustplaats.
Leeuwarden kent veel musea, die veelal in oude panden zijn gehuisvest. Het moderne Fries Museum wat in 2013 is geopend, is nu Leeuwardens trots en ze zijn hier als een kind zo blij dat ze zich met Valetta (=Malta) in 2018 culturele hoofdstad van Europa mogen noemen. Er bestaat dus ook nog zo iets als nuchtere Friese lobby, want Brabant kreeg die prijs niet.
Friesland stond jaren lang in de boeken als aanvoerder van het stamboekvee. Het beroemdste beeld is dan ook "Us Mem". Het staat net buiten de Westerplantage op een verkeersplein tussen de verkeersborden. Het is wellicht tekenend, want onze topkoeien zijn niet meer zo fries als vroeger.
Leeuwarden is gewoon een mooie provinciehoofdstad met niet alleen een rijkdom aan gebouwen, maar ook cultuur en onderwijs. Een component daarvan uit zich in de Academie voor Popcultuur; ik had er nog nooit van gehoord.
Tenslotte iets over het fries. In Leeuwarden wordt het niet meer zo veel gesproken, terwijl je voor je studie fries naar Groningen moet. Aan de ene kant zegt dat iets over de volledige vernederlandsing van Friesland, maar ook iets over de prachtige eigen volkscultuur van de friezen, waar je door de stad lopend voortdurend aan herinnerd wordt.

Het Plateau van Caester

178. Smeermaas - Eijsden at EveryTrail


Een bijzondere wandeling, die langs het Albertkanaal en dwars door en over  het Caester plateau voert. Het plateau wat we in Nederland de Sint Pietersberg.
noemen.
We beginnen onze tocht in Smeermaas; vanaf hier loopt een mooi pad langzaam richting Albertkanaal. Het is eigenlijk vanaf hier dat we Limburgse landschap zien gaan glooien. Als we het Alberkanaal moeten betreden, moeten we eerst zo'n 50m in het masseif zakken voordat we er langs kunnen wandelen. Naarmate we er langs lopen, worden de wanden steeds steiler. Zelfs mijn GPS raakte er van in de war.
Er lopen hier veel water verbindingen. Het Albertkanaal verbindt Antwerpen met Luik en is herhaaldelijk verbreed. De Belgen keken met argusogen naar het nieuwe Julianakanaal, wat de schepen verleidde om via Rotterdam hun spullen te vervoeren. Het verval in dit gebied is groot, dus er moet flink geschut worden. De sluizen complexen zijn groot. Op dit moment wordt ten hoogte van Lanaye een enorm complex vernieuwd. Verder naar Luik houdt het nog niet op, want aan alle kanten is de meanderende Maas door hulpkanalen afgesneden om vooral Luik bereikbaar te houden voor zo groot mogelijke schepen.
Ter hoogte van Kanne bestijgen we het Caesert Plateau. Het is hier zeer pittoresk. Ga vooral niet kijken in het gebied waar de ENCI de Pietersberg heeft afgegraven, waar al sinds jaren het kalkzandsteen wordt afgegraven. Daar kunnen ze niet genoeg van van krijgen. Met als gevolg een gat van 200ha groot en een afvalberg van 170m die D'n Observant wordt genoemd. Als het goed is wordt in 2018 met de winning gestopt.
Bij het plateau lopen we ook Wallonie binnen. Het grenst hier dus rechtstreeks aan de Nederlandse grens tot aan de plek waar de NL-B grens naar het oosten gaat lopen. Dan zijn we weer even in Vlaanderen (De Voerstreek). Je merkt het onmiddellijk aan de franstalige straatnamen. Het is wellicht ook de reden dat in Maastricht nog lang de franse taal werd gesproken.
We passeren een afgebrand kasteelcomplex en hebben prachtige uitzichten vanaf het plateau. Het is nu de kunst om van dit plateau af te dalen. De hoogtes zijn steil, dus voorzichtig naar beneden hier.
We verlaten het Caester massief bij Lanaye (in het vlaams Ternaaien). Het is hier waar we de Maas kunnen overvaren naar Eijsden ('s winters dus niet!). Het is geen straf om die 4,5 km extra om te lopen als het ontje niet gaat, want de barrage bij Lixhe is indrukwekkend en het kasteel Laag Caestert ten zuiden van Eijsden staat op Unesco's werelderfgoed lijst. 

De meanderende Maas

177. Grevenbicht - Smeermaas at EveryTrail


Een prachtige wandeling, die volledig in het teken staat van de Maas, die over de hele gelopen lengte de grensrivier is tussen Nederland en België.
Net voordat we in Grevenbicht de Maas gaan langslopen, passeren we het standbeeld van Chel Savelkoul. Hij was de troubadour van Grevenbicht en stond als jongen aan de wieg van het cabaret van Toon Hermans.
Langs een mooie dijk lopen we naar Obbicht. Hier stak in 1568 Willem van Oranje de Maas over met zo'n 32000 man. Daar had Alva niet op gerekend, want die had zijn mannen in Maastricht gelegerd. De overtocht was spectaculair, de daarop volgende veldtocht liep op niets uit.
Even verderop lopen we langs kasteel Obbicht. 't Is een vrij recent kasteel (1780), dat sinds de Middeleeuwen door vele branden werd geteisterd. Tot 1954 aan toe.
Bij Stokkum varen we de Maas over en volgen een prachtig Maaspad ,dat zich tussen de mais en de fruitbomen heenslingert.
We passeren hier ook het nog enige Maaskruis. Het was het punt waar de lijmannen de Maas over moesten om hun schip weer verder te kunnen trekken. Met een muntje in het offerblok en een schietgebedje zwommen ze met hun paard de Maas over om aan de overkant verder te kunnen. Dat ging lang niet altijd goed. De pastoor verdeelde dan de inhoud van het blok aan de weduwen en wezen.
De Maas is hier nagenoeg onbevaarbaar, je kunt er wel met een kano of kajak rondvaren.Voor hetechte werk moet je het Julianakanaal of de Zuid Wllemsvaart nemen, die aan de Belgische zijde weer de Maas instroomt.
De Maas is een hoofdrivier van Europa. Het is met zijn 950km een echte regenrivier, waarvan het waterniveau flink kan varieren. Dat hebben ze in Itteren en Borgharen wel gemerkt toen ze hun huizen op de riskante Maasvlakte neerzetten. Door de vele overstromingen is er veel grint afgezet en is de functie van de dijken eerder regulerend, dan water tegenhoudend. Met name aan de NL kant wordt er ronde Borgharen met man en macht gewerkt de Maas weer in toom te houden.
Op weg naar Lanakan en Smeermaas, lopen we opnieuw tussen de wateren van hetkanaal en de Maas door. Het leveren mooie natuurgebieden op.
We eindigen de wandeling in Smeermaas. Het is omsloten door het water en heeft een goede verbinding met Maastricht, niet alleen historisch, maar ook met het openbaar vervoer.

Van Mais naar Maas

176. Haler - Grevenbicht at EveryTrail

Van Mais naar Maas
Een afwisselende wandeling die langs talloze dorpen en gehuchten voert, zowel in België als in Nederland. Begrijpelijk, want we gaan lopen langs Neerlands tweede belangrijke rivier: De Maas. De rivier slingert zich rijk aan meanders door het Belgisch-Nederlandse, lees Limburgs landschap.
Voordat de grens door de Maas gevormd wordt, loopt ze het eerste gedeelte van de wandeling uiterst grillig. Het Nederlandse en het Belgische is daarmee dus goed verbonden.
De eerste plaats van betekenis is Neeritter.  De naam komt van de Itter, een riviertje dat hier voor een stukje de grens vormt. Je vindt er oude pandjes, maar het kasteel staat wel in België. Het is omzoomd door een keten voor boerderijen en een watermolen. Na veel maisvelden wordt het landschap wat heuveliger en raken we in de maasvallei. Met name in dit gebied is enorm gegraven voor de grintwinning. In de gaten zijn nu bootjes en het dorp Kessenich heeft er dus een bron van inkomsten bij gekregen. We lopen langs een natuurgebiedje: De Vijverbroek. Het is het enige niet afgegraven gedeelte hier. Zo mooi had het dus overal kunnen zijn.
Langs het grintgat lopend komen we in Geistingen. Alweer zo'n eeuwenoud plaatsje, waar nu weinig te beleven valt. We doen hier overigens wel een stukje Jacobspad aan voor het geval dat je naar Compostella in Noord Sapnje wilt lopen. Wij volgen de ruigere GR-route verder langs de grindgaten.
Het duurt tot Ophoven, Leeuwerik en Aldeneik voordat de Maas zich bij de route voegt. De rivier is hier zo meanderend, dat men destijds het Julianakanaal heeft gegraven. Scheepvaart kom je hier dus nauwelijks tegen. Ook het Nederlandse stuk is vergrindgat. In feite vind je tussen de Maas en het Julianakanaal alleen maar eiland plaatsjes zoals Roosteren, Stevensweert en Ohé en Laak, ze liggen volledig geïsoleerd.
Bij Maaseik steken we de Maas over en lopen over een prachtig dijkpad zuidwaarts door eeuwenoude polders langs Visserweert en Illikhoven. We eindigen onze tocht in Grevenbicht. Ik had er nog nooit van gehoord. Het ligt met Pappenhoven geklemd tussen de Maas en het kanaal.

Langs Grenzeloze Natuurgebiedjes

175. Budel Dorplein - Haler at EveryTrail


Langs grenzeloze natuurgebiedjes
Een prachtige en enigszins avontuurlijke tocht die een aanvang neemt in Budel Dorplein. Genoemd naar de familie Dor, die er in 1892 de zinkfabriek stichtte. Overigens valt het niet mee om in Budel van de natuur te genieten omdat er nogal wat afgesloten is. Dat geldt ook voor het gebied De Hoort. Allerlei vage borden geven een verboden gebied aan, terwijl je er eigenlijk heel goed doorheen kunt over een prachtig wild pad dat net aan de noordkant van het meer voert.
We komen in Lozen. Het is een Belgisch dorp waar veel kanalen samen komen, waaronder de Zuid Willemsvaart. Destijds geen probleem om Belgisch Nederlandse wateren te verbinden, dat beslis je gewoon als koning. Overigens zijn al die wateren samengesteld uit oudere gegraven vaarwegen, het verklaart ook de enorme bocht bij de Lozer sluizen. Bruggen zijn zeldzaam hier en het stukje Lozerheide is minder mooi als de naam doet vermoeden.
Dat geldt niet voor  voor de Kempen Lozen. Hier loopt een prachtig pad naar het oosten. Overigens is hier de Broekstraat verlegd (zie E in de beschrijving). Noodgedwongen moest ik door het verbraamde pad. Ik heb de route iets omgelegd (ik hoop dat het werkt).
We komen nu aan de Kettingdijk. Het is een langgerekt gebied dat langs de grens loopt en waar je zo nu en dan in kunt om de moerassen op te snuiven. En hierna alweer een natuurgrensgebiedje: De Smeetshof. Er loopt één pad door, je waant je in een oerbos.
We passeren nog het Vosseven, maar lopen nu meer langs de Grensweg, waar veel mais, bollen en aspergevelden zijn aangelegd.
We lopen net ten zuiden van het dorp Stramproy. Op zich is er weinig te beleven, ware het niet dat hier één van de beroemdste zangeressen van Nederland woonde: Mary  Servaes (Rietje Bey), die triomfen vierde als de zangeres zonder naam. Als een Leidse bekeerde katholiek kwam ze in Limburg terecht. Ze was razend populair, vooral toen ze het opnam voor de homo's met de tekst: "Maar beste vent hou gerust van je vriend, en strijd voor je rechten...". Nu is er zelfs een museum aan haar gewijd.
We eindigen in Haler dat een grote kerk heeft voor zo'n gehucht.

De Noorderdijk van Groningen

173. Noordpolderzijl - Lauwersoog at EveryTrail



Een lange route om over een krappe 20km over de dijk te lopen. Maar met mooi weer en met zijn tweeën valt het erg mee. Dat komt ook doordat de landschappen afwisselen en je voortdurend kunt kiezen hoe je over de dijk wilt gaan.
De wadkant wisselt af door zijn vogels en de veel slenken die de kwelders doorklieven, de landkant wisselt af door natuurgebiedjes, de vele soorten gewassen en soms is er een kunstwerk te aanschouwen. Maar natuurlij het blijft een heel eind.
De Noordpolder is een 200 jaar oude waddenpolder. Het is een landgewonnen kweldergebied, waarvan de spuien bij Noordpolderzijl (waar we beginnen) het middelpunt vormen. Toen de dijk er nog niet lag, waren hier enkele boerderijen te vinden die op wierden zijn gebouwd. Van die wierden is overigens weinig overgebleven toen men er achter kwam dat de gronden vruchtbaarder werden als men ze vermengde met wierden grond.
Aan het einde van de lange dijk krijgen we aan de wadkant een militair schietterrein. Deze terreinen zetten zich voort aan de westkant van de dijk en dat is precies het gebied waar we doorheen moeten. Het betekent dat je door rulle zandpaden moet ploeteren om naar de Marnewaard te komen, wat op zich zelf ook een oefenterrein is, maar waar nu een prachtig pad naar de oostoever van de Lauwerszee loopt.
Er is hier zelfs een militair oefendorp Marnehuizen genaamd. Hier oefenen onze commando's in de bestrijding van de stadsguerrilla, daar hoeven ze dan niet voor naar het buitenland. We zagen zelfs een drietal losse flodders. in de lucht ontploffen.